rượu ngô nếp

Rượu ngô nếp là rượu được nấu theo cách truyền thống, nguyên liệu nấu chính là ngô nếp. Rượu ngô nếp có màu trong đục, độ rượu khoảng 42-45 độ, uống thơm đượm hơn rượu ngô thường. Rượu  ngô nếp không được phổ biến cả vùng cao lẫn miền xuôi, đây chỉ là rượu thửa riêng để dùng trong gia đình hoặc theo đơn đặt hàng nhất định.

Nếu trong vòng một, hai năm trở lại đây, bạn có đến với vùng cao Hà Giang. Trên con đường từ Thành Phố Hà Giang lên Yên Minh, bạn sẽ được bác tài cho đoàn đi theo đường mới, đó là đoạn đường Cán Tỷ nối huyện Quạn Bạ và xã Lao Và Chải của Huyện Yên Minh. Quãng đường chỉ khoảng 14km nhưng đây được cho là cung đường khó nhất, cao nhất, nguy hiểm nhất trên toàn bộ lộ trình từ Hà Giang đi Yên Minh.

Từ cầu Tráng Kìm, bạn rẽ phải qua cầu đi qua sông Miện, là bạn bắt đầu đi vào con đường huyền thoại Cán Tỷ. Xe bò qua từng triền núi đang nổ mìn dở, những tảng đá to bé lăn lóc dưới lòng đường, anh công nhân cầu đường ra hiệu cho xe chúng tôi đi tiếp khi không còn mấy nguy hiểm. Len trên sườn núi, khoảng 45 phút mà xe mới leo tới công trời, ước tính được 9km. Cổng trời Cán Tỷ là nơi cao nhất, gió lồng lộng, không khí loãng hơn nhiều. Bạn nhìn chếch về phía tay phải khoảng 45 độ sẽ thấy một bản người Mông nhỏ bé nằm cheo leo trên lưng chừng núi.

Ông Trời phú cho nơi đây có khí hậu rất mát, thời tiết quanh năm mát mẻ chỉ tầm 15-20 độ. Với nguồn nước núi cao tinh khiết, khí hậu mát mẻ, bản Mông này chính là một cái nôi nấu rượu ngô ngon của đất Hà Giang, đặc biệt nơi đây có loại rượu ngô rất đặc biệt là rượu ngô nếp.

Rượu ngô nếp ở Cán Tỷ được người dân thửa riêng để đãi khách quý hoặc khách đặt tiền nấu theo đơn đặt hàng. Sở dĩ vì sao tôi nói là “đặt tiền nấu” vì rượu ngô nếp không phải là rượu ngô thương mại, rượu ngô nếp ở chính nơi sinh ra nó cũng không được sử dụng rộng rãi. Vì sao rượu ngô nếp uống ngon hơn rượu ngô bình thường mà lại không được sử dụng rộng rãi? Nếu bạn là người đã theo dõi website từ những bài trước, bạn sẽ thấy rượu ngô được nấu từ ngô ta trồng trên nương dẫy. Ngô này cho năng suất tốt hơn ngô nếp, độ chịu đựng khí hậu và sâu bệnh tốt hơn ngô nếp và nấu được rượu hơn ngô nếp, nên ngô nếp không thường được dùng để nấu rượu. Trong mỗi một gia đình, họ chỉ trồng một khoảng ngô nếp nhỏ để làm lương thực và nếu có dư thừa, thì họ mới nấu rượu. Như tôi được biết, mỗi một năm, trung bình một gia đình ở Cán Tỷ cũng chỉ nấu khoảng 3 nồi rượu ngô nếp, lượng rượu thu được khoảng 50-60 lít. Số rượu ngô nếp này được ủ riêng, dùng cho các ngày lễ của người Mông và ngày trọng đại của gia đình. Năm trước ủ rượu thì năm nay dùng, năm nay ủ thì năm sau dùng,… cứ thế… rượu ngô được ủ tối thiểu là một năm mới sử dụng.

Tôi sinh ra và lớn lên ở Lũng Phìn, hiện nay sống ở dưới Hà Giang, cứ mỗi lần về quê, nếu có đi cùng ai tôi cũng đều kể về câu truyện nấu rượu ngô nếp của người Cán Tỷ. Rượu ngô Lũng Phìn từ ngày tôi đưa nó lên báo chí, thì cũng nhiều người biết tới nó rồi. Nhưng loại rượu ngô nếp này, nó đặc biệt không phải vì nó quá ngon, mà nó đặc biệt vì nó chỉ có nấu ở Cán Tỷ.

Rượu ngô Thanh Vân đã làm nên tên tuổi cho rượu ngô Quản Bạ – rượu ngô Hà Giang, nhưng rượu ngô Thanh Vân dần dần đang bị thương mại hóa, chất lượng sẽ bị đánh đồng vì nhiều hàng giả hàng nhái. Hy vọng, trong thời gian tới, rượu ngô nếp Cán Tỷ sẽ được nấu nhiều hơn để phục vụ mọi người sử dụng và làm quà biếu. Muốn vậy, rượu ngô nếp Cán Tỷ cần có quy hoạch đúng đắn khoa học ngay từ bây giờ để trong tương lai, thương hiệu rượu ngô nếp Cán Tỷ sẽ được nhiều người biết đến hơn nữa.